Waar eens aan treinen werd gesleuteld, komt nu dé hotspot van de stad. De LocHal, markant onderdeel van de Tilburgse Spoorzone, ontwikkelt zich tot een knooppunt van kennis, cultuur en ondernemerschap.
In de Spoorzone repareerde de NS tussen 1868 en 2011 treinen en locomotieven. In de beste tijd werkten hier zo’n 1.300 mensen. De locomotiefloods zelf is gebouwd in 1932 als werkplaats en als zogenaamde transversale loods. Tien jaar geleden verkocht NS de grond, met gebouwen en al, aan de gemeente Tilburg.
“Het was wel even schrikken toen er opeens een ontwerp voor een parkeergarage lag.”
Omgaan met erfgoed
In de aanloop naar die aankoop werd er natuurlijk al langer nagedacht over de toekomst van het gebied. De financiële verwachtingen gingen toen nog uit van een zekere balans tussen de verwervings- en investeringskosten en de latere inkomsten. Om dat te bereiken moest de locatie worden ‘volgepropt’ met activiteiten die geld zouden opbrengen. Zo kon het gebeuren dat de monumentale LocHal opeens werd gepresenteerd als omhulsel van een parkeergarage. Dat was wel even schrikken.
De afgelopen vijf jaar zijn we als gemeente anders naar onze Spoorzone gaan kijken. Vijf woorden sturen sindsdien de ontwikkeling van de Spoorzone: trots, toekomst, mix, wow en lef. De monumentale LocHal waarderen we vooral uit het oogpunt van historisch erfgoed. De provincie schoot ons daarbij te hulp met een financiële bijdrage voor de restauratie van het gebouw. Zelf hebben we wat gas teruggenomen betreffende de programmatische invulling. Anders gezegd: we boeken een groter deel van het aankoopbedrag af. In de wetenschap dat we niet maximaal geld uit de exploitatie kunnen halen, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit die we willen. We investeren zelfs verder in die kwaliteit. Zo ging de gemeenteraad akkoord met het voorstel om het gebouw te voorzien van een balkon dat letterlijk uitzicht biedt over de stad.
Ruimtelijke kwaliteit
Wij zien de LocHal vooral als een parel in de Spoorzone. De architectuur van dit grootste gebouw in het gebied toont over een lange periode de ontwikkeling van industriële gebouwen. Van negentiende-eeuwse bakstenen gebouwen met een constructie van houten of stalen spanten, tot gebouwen met een stalen frame en glazen invullingen uit de jaren dertig. Die historische erfenis geeft de LocHal een bijzondere ruimtelijke kwaliteit, waarin in ieder geval geen parkeergarage past.
In de eerste schetsen gingen we nog uit van een splitsing in twee hallen. In de ene hal zouden zich de bibliotheek en tal van andere voorzieningen vestigen; de andere hal zouden we helemaal leeg laten. In die ‘Stadshal’ zou de stad zelf gaan programmeren.
Op advies van de architect hebben we dat plan laten varen. In plaats van een volle en een lege hal is nu gekozen voor een ‘ontspannen’ spreiding van activiteiten over het hele gebouw. Dankzij die ontspannenheid is het onder meer mogelijk dat je straks op heel veel plekken het oorspronkelijke gebouw kunt zien.
“Wie zo’n invulling wil, kan niet uitgaan van een volledige rendabele exploitatie.”
Samenwerkingsplaats
Als het aan ons ligt wordt de LocHal een plek voor iedereen. Een plek waar mensen elkaar ontmoeten en kennis delen. Een echte samenwerkingsplaats. In de LocHal werken Kunstbalie en het brabants kenniscentrum kunst en cultuur (bkkc) aan het versterken van de kunst- en cultuursector in Brabant. De Bibliotheek biedt er een uitdagende en op de toekomstgerichte leer- en werkomgeving. Seats2meet zorgt voor ruimte voor vergaderingen, congressen en evenementen.
Wie zo’n invulling wil, kan niet uitgaan van een volledige rendabele exploitatie. Natuurlijk gaan we proberen zo weinig mogelijk geld bij te leggen. Maar een locatie als deze heeft ook een waarde op zichzelf. Die vertaalt zich onder meer in de aantrekkingskracht die ervan uitgaat op andere gebruikers en ontwikkelingen. Nu al ontwikkelt zich in de directe omgeving MindLabs, een gebouw voor kennisinstellingen die allemaal bezig zijn met interactieve media. En dat is nog maar het begin.
Het is precies die uitstraling en dynamiek van een project als de LocHal waar we straks trots op zijn.