Elphi Nelissen Voorzitter transitieteam circulaire economie bouw

Van overheid tot bedrijfsleven en onderwijs: de aandacht voor circulariteit groeit

0 ·Leestijd: 4:05

Als iémand een brug kan slaan tussen de dagelijkse praktijk van het bedrijfsleven en de dikwijls toch wat meer theoretische benadering van onderwijs en wetenschap, dan is het prof. ir. Elphi Nelissen. Na haar studie aan de Technische Universiteit Eindhoven was ze eerst een aantal jaren in dienst bij een ingenieursbureau en richtte ze in 1991 haar eigen bureau Nelissen in Eindhoven op.

Dat bedrijf (waar inmiddels zo’n zeventig mensen werken) floreert nog steeds. Elphi Nelissen (61) werkt alweer vele jaren in de wereld van onderwijs en wetenschap en is daarnaast sinds 2015 voorzitter van SER Brabant. De afgelopen tien jaar was ze hoogleraar Building Sustainability bij de TU Eindhoven waarvan acht jaar als decaan verantwoordelijk voor de Faculteit Bouwkunde. Enkele maanden geleden trad ze toe tot het College van Bestuur van Fontys Hogescholen, eveneens in Eindhoven. Deze diversiteit in zowel praktische als theoretische kennis en ervaring is nuttig gebleken bij het stimuleren en toepassen van het circulair gedachtengoed.

Natuur intact laten
Als voorzitter (sinds 2017) van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie geldt Elphi als autoriteit op het gebied van circulariteit, maar interesse in duurzaamheid heeft ze altijd al gehad. “Mijn beeld over circulariteit is: energie is onderdeel van circulariteit en dat is weer onderdeel van duurzaamheid”, vat ze haar benadering samen. “Mijn vader bracht ons al bij, dat we de natuur intact moesten laten en rustig aan moesten doen met de eindige energiebronnen”, herinnert ze zich. “Later zag ik de bekende plaatjes van energie die opraakte en die maakten als tiener grote indruk op me.”

Circulair vakantiehuis
Niet zo gek dus dat Elphi zich in haar studie aan de TU richtte op energie en duurzaamheid. “Ik volgde colleges op die gebieden, die destijds nog werden gedomineerd door een geitenwollensokkensfeer”, vertelt ze. “Maar ik was vooral praktisch en resultaatgericht en deed al tijdens mijn studie onderzoek naar de mogelijkheden van energiebesparing. Hoe maak je een gebouw energiezuinig, dat boeide me.” Elphi liet het niet bij studie en onderzoek, maar paste haar kennis en overtuiging ook toe in haar eigen, directe omgeving. “Vijftien jaar geleden hebben we een energiezuinig huis gebouwd, dat toen al volledig gasloos was.” Dat was destijds vooruitstrevend en nu is ze bezig om een circulair vakantiehuis te bouwen.

Ook in haar ingenieursbureau was en is nog steeds veel ruimte voor energiebewust en duurzaam opereren. Vandaar dat de overstap naar de TU destijds niet echt groot was. “Ik voelde de behoefte mijn opgebouwde kennis en ervaring over te dragen aan de volgende generatie en waar kon dat beter dan op de TU?”

"De bewustwording dat we zo niet langer de aarde om kunnen gaan verspreid zich snel."

We hebben de tijdgeest mee
In het begin was het nog wat pionieren en moest Nelissen de belangstelling van studenten voor duurzaamheid en circulariteit opbouwen, maar zeker de afgelopen vijf jaar is circulariteit echt gemeengoed geworden, kan Elphi melden. En niet alleen op de TU. “Als Transitieteam hebben we de afgelopen jaren veel tijd gestoken in het breder onder de aandacht brengen van de overtuiging dat we zuiniger met de grondstoffen moeten omgaan en dat dat ook zijn vertaling in de bouwpraktijk moet hebben”, zegt ze. En eigenlijk, kijkt ze terug, is dat vrijwel vanzelf gegaan. “We hebben de tijdgeest mee. De bewustwording verspreidt zich snel dat we zo niet langer met de aarde kunnen omgaan.”

Circulariteit krijgt steeds meer aandacht
In de bouwwereld wordt circulair denken en werken ook steeds meer gemeengoed. “We zijn echt op de goede weg, zetten stappen en gaan de goede kant op. Circulariteit krijgt steeds meer aandacht, ook bij het ministerie en in de regelgeving. En kijk naar het bedrijfsleven, ook daar gaat het steeds beter. Er zijn niet alleen goede ideeën, maar ook worden daadwerkelijk mooie projecten gerealiseerd.” Als voorbeeld noemt Elphi het door haar geïnitieerde Brainport Smart District in Helmond, waar zo’n 1500 woningen worden gerealiseerd in combinatie met het vestigen van een aantal bedrijven. Deze ‘slimste wijk ter wereld’ wordt gebouwd volgens de laatste inzichten op het gebied van onder meer energie en circulariteit.

"De meetbaarheid moet echt nog beter."

Meetbaarheid
Wat nog wel beter moet, is de meetbaarheid van ambities en resultaten in het circulair bouwen. “We kunnen al veel meten en concretiseren –zo zijn er bijvoorbeeld al de materialenpaspoorten-, maar nog niet alles”, zegt de Fontys-bestuurder. “Het is belangrijk dat we daarin nog stappen zetten, want ook in de circulaire economie moet je precies kunnen uitrekenen wat zaken kosten en opleveren, niet alleen uitgedrukt in concrete euro’s, en oplossingen met elkaar vergelijken. Niet voor niets is daar nu een werkgroep mee bezig.” Op het realiseren van resultaten heeft de ontwerpende discipline grote invloed, zegt Elphi. “En natuurlijk begint het met de opdrachtgever. Die moet de goede vragen stellen. Doet-ie dat niet, dan kan een project blijven steken in goede bedoelingen.”

Ambassadeurs
Elphi ziet de komende jaren in het verdere proces een belangrijke taak voor onderwijsinstellingen als de Fontys Hogescholen. “Wij leveren professionals af en ik ben ervan overtuigd dat die mensen straks in het bedrijfsleven ambassadeurs van het circulaire denken zijn. Niet voor niets hebben we bij Fontys een kenniscentrum circulaire transitie.” In haar vorige baan, als hoogleraar op de TU, ontwierp en effectueerde Elphi een faculteitsoverstijgend certificaat circulair ontwerpen waarvoor studenten uit uiteenlopende disciplines studiepunten konden halen. “Dat was een heel concreet middel om circulair denken en bouwen als interessante materie aan te bieden. En de belangstelling daarvoor neemt nog steeds toe.”

Op de goede weg
Ook op de lange termijn is Nelissen optimistisch over het realiseren van de ambitie om Nederland van een circulaire economie te voorzien. In 2050 moet Nederland energieneutraal zijn en volgens Elphi ligt ons land op schema. Maar aan tussentijdse voorspellingen (bijvoorbeeld over waar we staan in 2030 of ’40) waagt ze zich niet. “Ik ben er wel van overtuigd dat in de komende tientallen jaren mede dankzij de nieuwe generaties architecten steeds meer gebouwen circulair zullen worden uitgevoerd”, zegt ze. “Natuurlijk kan het altijd sneller en af en toe vind ik het ook te langzaam gaan, maar we zijn echt op de goede weg.”

Vind je dit een interessant artikel? Deel het met je netwerk.

Reacties