Spaces4you hergebruikt kantoorwanden: “Ook onder circulariteit moet een verdienmodel zitten”

Neem bijvoorbeeld Jerry van Hekken. Hij is één van de eigenaren van Spaces4you uit Lelystad, specialist in systeemwanden. Jerry is vanuit zijn bedrijf al jaren een warm pleitbezorger van circulair bouwen. Maar ook privé maakt hij concreet werk van zijn overtuiging dat het zonde en niet nodig is nog bruikbare materialen weg te gooien.

Jerry kocht in Friesland een huis uit 1924 waaraan veel moest gebeuren. “Ik had kunnen zeggen: we gooien het plat en zetten er nieuwbouw neer. Maar dat vond ik geen goed idee”, vertelt hij. “We zijn het huis gaan opwaarderen met deels nieuw, maar ook veel gebruikt materiaal.” Een paar voorbeelden: hij kocht tweedehands stalen balken die hij zwart schilderde en uit een magazijn haalde hij een eiken trap die al voor stookhout was bestemd.

Jerry vindt het volkomen vanzelfsprekend dat hij zijn nieuwe huis zo aanpakte. Ben je nu eenmaal voor circulariteit? Dan breng je dat natuurlijk in de praktijk. “Ach, het hergebruiken van materialen deden we 25 jaar geleden al”, zegt hij. “We waren al circulair bezig toen het woord nog moest worden uitgevonden.”

Het oogsten van wanden
Ook in Spaces4you, dat Jerry in 2014 samen met twee collega’s begon, is alles gericht op zo veel mogelijk hergebruik. Of het nu gaat om een kantoor van 10 of van 10.000 vierkante meter, de wanden haalt Jerry bij voorkeur uit een ander kantoor. ‘Oogsten’, noemt hij dat. Met name glazen wanden zijn voor honderd procent te hergebruiken, maar ook bij andere materialen worden hoge scores bereikt. “Vroeger werd erg veel gewoon en als vanzelfsprekend weggegooid”, aldus Jerry. “Dat is tegenwoordig wel beter, maar nog steeds gaat te veel materiaal zomaar de container in. Dat is natuurlijk doodzonde.”

Hij mag dan enthousiast zijn over het principe van hergebruik, maar of dit in alle gevallen haalbaar is, blijft een kwestie van rekenwerk. “Je moet altijd de afweging maken: hoeveel tijd kun je stoppen in het proces van hergebruik en wat levert het uiteindelijk nog op? Is het wel economisch haalbaar? Ook onder duurzaamheid en circulariteit moet natuurlijk een verdienmodel zitten.”

Hergebruik niet goedkoper
Er is veel te zeggen voor het principe van circulariteit, maar één ding is zeker: hergebruik is niet goedkoper dan werken met nieuwe materialen. De kosten gaan vooral zitten in de arbeidsintensiviteit. Herbruikbare wanden bijvoorbeeld moeten – meestal twee keer – getransporteerd worden en opgeslagen. Bovendien er valt nog een percentage afval af.

Toch is Jerry’s ervaring dat zo’n 75 procent van de kantoorwanden opnieuw kan worden gebruikt, al dan niet in ‘hybride’ vorm en in combinatie met nieuwe materialen. Het mooiste en goedkoopste is natuurlijk als geoogste wanden rechtstreeks van het ene naar het andere pand kunnen worden gebracht. “Dan bespaar je dubbel transport en opslag”, licht Jerry toe. “Die één-op-één aanpak proberen we steeds vaker toe te passen, maar in veel gevallen is dat praktisch niet mogelijk.”

Te weinig voorraad
Een probleem waar de mannen van Spaces4you tegenaan lopen, is dat er in totaal te weinig materiaal voor hergebruik beschikbaar is. Er is eenvoudigweg te weinig voorraad. Met name in de woningbouw doet zich dat voor. De utiliteitsbouw levert meer her te gebruiken materialen op, al zijn met name oudere gebouwen in die sector vaak gebouwd van staal en beton. “En dat kun je alleen maar slopen.”

Jerry verwacht daarin op den duur wel verbetering, omdat in de utiliteitsbouw steeds meer wordt gewerkt met unitbouw en gebruik van hout. Hierdoor neemt het percentage materiaal dat geschikt is voor circulair gebruik toe.

Workspace 2020
Voorlopig heeft Space4you zijn handen onder meer vol – “In goede samenwerking met alle bouwpartners”, benadrukt Jerry – aan Workspace 2020. Dit is het grote renovatieproject in twee vestigingen van Nationale Nederlanden. Door de coronacrisis vinden ook daar grote veranderingen plaats. Veel mensen werken thuis en dus wordt de behoefte aan kantoorruimten anders. “Maar kleinschalig of grootschalig, wij leveren en plaatsen voor elk kantoor de juiste en bij voorkeur hergebruikte wanden”, stelt Jerry. “Daarbij houden we rekening met de impact op de manier van werken.”

Ellenlange beslissingstrajecten
De mede-eigenaar van het bedrijf uit Lelystad pleit overigens voor meer snelheid en betere samenwerking in de bouwketen. Hierdoor wordt ook het hergebruik van materiaal kansrijker en efficiënter. “Vooral het overleg tussen overheid en architecten verzandt vaak in ellenlange beslissingstrajecten. En het is dikwijls onnodig ingewikkeld”, zegt Jerry.

“Aan de ene kant wordt circulariteit nu bij aanbestedingen voor de overheid officieel meegenomen. Maar zit je dan bij een overheid aan tafel? Dan krijg je de eis dat er uitsluitend nieuw materiaal moet worden gebruikt. Dat kan natuurlijk niet.”

Van vraag gedreven naar aanbod gedreven aanpak
Op de vraag hoe een circulair gebouw er in 2040 komt uit te zien, heeft Jerry van Hekken een heldere visie. “We gaan veel meer demontabel bouwen, waardoor je een huis of ander gebouw niet alleen kunt meenemen naar een andere plek, maar een pand ook eenvoudiger een andere functie kan krijgen”, zegt hij.

“Nu werkt de bouw vraag gedreven en we moeten meer naar een aanbod gedreven aanpak. We moeten in de toekomst een kantoorgebouw zo bouwen, dat het op eenvoudige wijze geschikt kan worden gemaakt voor ander gebruik. Denk aan een schoolgebouw en daarna wellicht als zorgcentrum of appartementengebouw. Op die manier spring je ook zuinig en duurzaam om met materialen.”