Beter bouwen vraagt om verantwoordelijkheid nemen – individueel én samen
Het bouwproces draait op procedures, structuren en regels. Bedoeld om risico’s zoveel mogelijk uit te sluiten. Maar als we beter willen bouwen moeten we vooral verantwoordelijkheid nemen, individueel en met elkaar.
Zeker, want de bouw zit vol risico’s, grote en kleine. Dat de samenleving die met regels wil indammen is logisch. Maar daardoor is er ook een cultuur ontstaan waarin het vermijden van risico’s belangrijker is geworden dan het product dat we samen maken. Naarmate voorschriften, rapporten en externe adviezen aan belang winnen, wordt er steeds minder op onze eigen verantwoordelijkheid een beroep gedaan.
Creatief
Wij zijn een bouwbedrijf gespecialiseerd in klassiek bouwen. Wij herstellen en restaureren bestaande gebouwen waaronder veel monumenten. Enkele mooie projecten zijn het hoofdkantoor van Shell in Den Haag, het Amstelhotel in Amsterdam en het stadhuis van Rotterdam. In ons werk komt het veelal aan op de details, materiaalkennis en op de technische kwaliteit van aansluitingen en verbindingen tussen verschillende materialen. Omdat we werken aan bestaande gebouwen die vaak in gebruik blijven tijdens de werkzaamheden, moeten we steeds creatief zijn: hoe kunnen wij ons werk doen terwijl het leven in het gebouw doorgaat. En dus draait het om inventiviteit en samenwerking, met de gebruikers en de omgeving.
“In ons vak, met onze kennis en gezond verstand, zijn wij toch eigenlijk zelf de beste adviseur?”
Bureaucratisering
Onlangs nog herstelden wij ergens in het land een monument, samen met allerlei andere gespecialiseerde bedrijven. Daar is heel wat aan voorafgegaan. Net als veel anderen, werkte ook deze opdrachtgever volgens een procedure die voorschrijft dat er eerst een extern advies voor de restauratie wordt opgesteld. Doordat we dit dagelijks meemaken vinden we dat heel gewoon. Maar met enige afstand kun je bij zo’n werkwijze je vraagtekens zetten. Want zijn wij in ons vak, met onze vakkennis, passie en gezond verstand, eigenlijk niet zelf de beste adviseurs? En wordt ons zo professioneel doen en denken niet ontmoedigd, door de bureaucratisering die rond ons vak is ontstaan? Met onder meer het gevolg dat de mensen op de werkvloer zich niet uitgedaagd voelen om zelf na te denken over oplossingen van problemen die zij in het werk tegenkomen.
Geen verhaal
Daar komt nog iets bij. In de dichtgeregelde bouwwereld heeft de architect zelden nog direct contact met de bouwers over zijn visie achter het project. Met als gevolg dat wij, de mensen die deze visie uiteindelijk moeten realiseren, het verhaal achter het ontwerp niet of onvolledig kennen. Dat geldt ook voor de historie van een gebouw. Deze moet voorafgaand aan een restauratie zijn gedocumenteerd, en dat gebeurt ook. Jammer is echter dat het slechts sporadisch voorkomt dat dit verhaal ook de werkvloer bereikt, waar de bouwvakkers daadwerkelijk aan het werk zijn. Die zouden daar beslist in geïnteresseerd zijn. Met dergelijke informatie over een project begrijpen mensen bovendien beter waar ze mee bezig zijn. Ze kunnen beter hun verantwoordelijkheid nemen en problemen in het werk oplossen.
“Wij moeten staan voor wat we zeggen, en we moeten het maken zoals het moet.”
Verantwoordelijkheid nemen
‘Bouwen moet leuk zijn’. Dat vinden wij allemaal heel belangrijk. Maar het is niet altijd zo. Het plezier in het werk staat onder druk. Er wordt wel veel gesproken over vertrouwen, maar uiteindelijk gaat het om de laagste prijs. Nu zal de aantrekkende economie daar de scherpe kantjes wel vanaf halen. Dan houden nog steeds de uitdaging over dat we meer dan tot nu toe onze verantwoordelijkheid nemen. Dat geldt voor alle vakmensen en disciplines in de keten. Wij moeten staan voor wat we zeggen, en we moeten het maken zoals het moet. Dus niet klakkeloos uitvoeren wat op tekening staat, maar verantwoordelijkheid nemen voor wat we vinden. Het risico naar ons toe durven trekken en hardop wagen te zeggen hoe het volgens ons moet.
Het is natuurlijk eenvoudiger een probleem te duiden dan een oplossing aan te wijzen. Het is daarom al heel wat als we het met elkaar over dit thema zouden kunnen hebben. Als we beseffen dat we samen een cultuur moeten ontwikkelen, die vertrekt op basis van vertrouwen, te beginnen bij de opdracht. En waarbij iedereen de lijfspreuk hanteert: Ik neem mijn verantwoordelijkheid!