Floris Schiferli Superuse

Floris Schiferli: “Hergebruik van materialen moet fiscaal aantrekkelijker”

0 ·Leestijd: 4:17

“Of we tot de voorhoede van circulair denken behoorden? Zeker, nou en of, we waren de eersten, pioniers dus!” Floris Schiferli moet zelf wat lachen om zijn spontane reactie die wellicht wat onbescheiden zou kunnen overkomen. Maar wat hij zegt is waar: al meer dan twintig jaar geleden was bij zijn architectuurbureau Superuse Studios het hergebruik van materialen de basis van een circulaire ontwerpstrategie.

“Ons bureau heet niet voor niets Superuse”, legt Schiferli uit. “We willen niet alleen materialen hergebruiken, maar ze ook van meerwaarde voorzien. Bij voorkeur voor een ander gebruik dan het oorspronkelijke.”

Als voorbeeld noemt hij Trespa tafelbladen. “Die worden na gebruik vaak afgeschreven. Ze zijn niet meer dan een afvalproduct, ook vanwege de formaldehyde die er in zit. Maar als je ze bewerkt, bijvoorbeeld door ze te zandstralen, dan zijn ze prima als vloerdelen te gebruiken”, zegt Schiferli. “Custom made en voor een concurrerende prijs. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor autoruiten. Die zijn oersterk en erg geschikt om overkappingen van te maken. Je zet het materiaal dan heel anders in dan bij het eerste gebruik.”

‘Breder kijken dan alleen naar gebouwen’
Schiferli, vanaf 2009 bij Superuse, kan worden gerekend tot de pioniers van het circulair denken in Nederland. Toch is het opnieuw gebruiken van materiaal niet echt nieuw. “Al zolang als de mensheid bestaat, worden materialen hergebruikt. Tijdens de ontzuiling bijvoorbeeld werden kerken gedemonteerd en het materiaal verkocht om toe te passen in nieuwe gebouwen.”

Maar het idee van de circulaire economie gaat veel verder. “Je moet breder kijken dan alleen naar gebouwen”, zegt de Rotterdamse architect. “Het is belangrijk ook de stromen in de gebouwde omgeving in het geheel te betrekken. Verkeer, energie, menselijke kracht en waarden, water, voedsel, noem maar op.” Schiferli pleit voor een holistische kijk op de opgaven en voor denken in (eco)systemen.

"Inmiddels hebben we al lang en breed bewezen dat een circulaire benadering praktisch heel goed mogelijk is."

‘Vooroordelen’
Zo’n twintig jaar geleden, in de vroege jaren van Superuse, werd dit verhaal doorgaans als hippie-achtig gezien. Daarna werd het avant-garde en tegenwoordig heet het circulair bouwen, somt Floris Schiferli op. “Inmiddels hebben we al lang en breed bewezen dat een circulaire benadering praktisch heel goed mogelijk is. Maar toch is dat denken nog steeds niet overal gemeengoed.” Om circulair bouwen succesvol en betaalbaar te maken, is veel kennis nodig en die is er niet altijd bij marktpartijen.

“We lopen nog steeds tegen bezwaren aan, vooroordelen dat het om oude troep gaat, dat er onvoldoende garantie op continuïteit is en vooral onzekerheid over de voorraden te hergebruiken materiaal”, aldus Schiferli. “In de traditionele bouwwijze bestel je de bouwmaterialen uit een catalogus of laat ze custom made produceren. Maar als je circulair wilt werken door met gebruikte materialen aan de slag te gaan, moet je die ergens uit de markt halen.”

“We zoeken eerst de materialen en gaan pas daarna ontwerpen”

Andersom denken
Vandaar dat ze bij Superuse Studios andersom zijn gaan denken. “We zoeken eerst de materialen en gaan pas daarna ontwerpen”, vertelt Schiferli. “Natuurlijk heb je te maken met de eisen van de opdrachtgever, maar het restmateriaal is altijd ons uitgangspunt. Op die manier werken kan ook echt, al blijft het nog steeds een hele opgave om woningcorporaties en beleggers ervan te overtuigen dat het een goede aanpak is om materiaal al in te kopen voordat de vergunning in huis is.”

Maar nogmaals, het werkt wel. “Laatst moesten we een klein paviljoen in Eindhoven opleveren en daarvoor hebben we oude spanten uit een kippenschuur gehaald”, geeft Floris Schiferli als voorbeeld. “Hadden we dat niet gedaan, dan waren die spanten ergens laagwaardig ingezet of zelfs gedegradeerd tot brandstof. Nu vormde het hergebruik ervan uitgangspunt voor het ontwerp.”

Oogstkaart.nl
Om een beter inzicht te hebben in wat er aan materiaal beschikbaar is én om vraag en aanbod in de markt bij elkaar te brengen, lanceerde Superuse al in 2004 de site Oogstkaart.nl. “Achteraf waren we met die eerste versie te vroeg”, zegt Schiferli. “Het was destijds te complex, maar het idee was goed. De ene partij is op zoek naar geschikte materialen en de ander is klaar met een project. Oogstkaart.nl brengt beschikbare gebruikte materialen in kaart, evenals informatie en contacten. De materialen worden slim opgeslagen en komen zo dicht mogelijk bij de bouwlocaties vandaan.”

“Inmiddels hebben we Oogstkaart.nl overgedaan aan New Horizon, omdat onze eerste expertise toch meer ligt in het adviseren over gebruikte materialen en het inzetten ervan in de hele bouwkolom”, vertelt Schiferli. “We zijn goed in het ontwerp tot en met de uitvoering. Maar het verhandelen van materiaal is niet onze corebusiness. Overigens werken we prima samen met New Horizon, marktleider op dit gebied. We adviseren ze en denken graag met ze mee.”

‘Ander belastingsysteem’
Hoewel Floris Schiferli nog steeds missiewerk moet verrichten, is hij voor de lange termijn best optimistisch over het verspreiden en vooral praktisch toepassen van de uitgangspunten van het circulaire denken.

“Maar ik denk niet dat we al in pakweg 2040 uitsluitend circulair bouwen”, zegt hij. “Wat wel heel erg zou helpen, is een ander belastingsysteem. Het importeren van nieuwe materialen met nieuwe grondstoffen moet veel meer worden belast en het hergebruik van materialen moet juist fiscaal aantrekkelijker worden gemaakt. Op die manier wordt straks circulair denken niet meer als een luxe ding gezien, maar is deze benadering veel breder inzetbaar, in alle lagen van de bouw.”

Omslagfoto is van Frans Hanswijk.

Vind je dit een interessant artikel? Deel het met je netwerk.

Reacties