Simone Drost
Architect/owner|Simone Drost Architecture
We bouwen, verbouwen en slopen veel en in hoog tempo. Hergebruik van materialen en circulair bouwen komen langzaam op gang. Toch is uiteindelijk de vraag: hoe creëren wij een planeetvriendelijk gebouw? In feite geeft de natuur ons zelf het voorbeeld.
De roep om ‘betere gebouwen in de toekomst’ roept onvermijdelijk vragen op. Waarom een ‘beter gebouw’ en geen ‘goed gebouw’? En waarom pas over 25 jaar en niet vanaf nu? In de bouw is nog een wereld te winnen. Tegelijk is de kwestie urgent.
‘Vergelijk de noodzaak van een school eens met die van een nieuw kantoorgebouw.’
Is een gebouw wel nodig?
Terug naar de eigenlijke vraag: wat is een goed gebouw? Aan die vraag gaat een meer fundamentele vooraf: wanneer zou een gebouw er überhaupt mogen zijn? Een noodzakelijk gebouw is bijvoorbeeld een school waar kinderen leven, ontmoeten en leren, en die hen uitdaagt om zich te ontwikkelen. Waar ouders elkaar kunnen ontmoeten, docenten hun kennis met liefde overdragen op de kinderen, en waar ook de buren meedoen. Vergelijk de noodzaak van die school eens met die van bijvoorbeeld een nieuw kantoorgebouw. Zeker nu er zoveel kantoren leegstaan.
En wat als vervanging van een bestaand gebouw aan de orde is? Als het niet meer voldoet aan onze normen? Dan is het onze taak eerst te beoordelen of we het gebouw (deels) kunnen hergebruiken en het veerkrachtig te maken. Als dat niet kan en we tot sloop overgaan, moeten we organiseren dat al die afvalmaterialen kunnen worden hergebruikt in het nieuwe gebouw of elders. Circulaire economie.
Groeien, bloeien, leven
Hoe creëer je een ‘goed’ gebouw? Ofwel hoe ontwerpen en bouwen we een planeetvriendelijk gebouw? Volgens mij gaat het erom een gebouw te maken, dat zich naar het ecosysteem aarde voegt als een van de vele organismen. Ideaal zou zijn een gebouw dat groeit, bloeit, leeft en uiteindelijk verteert. Een gebouw dat zich als een organisme verbindt met zijn eigen omgeving. En waarvan de materialen aan het einde van de cyclus kunnen worden afgebroken, verteerd of opgegeten.
Wie dit wil, kan toch eigenlijk het beste de natuur zelf om advies vragen en onderzoeken hoe zij dat doet? De natuur kent ongelooflijk veel veerkrachtige strategieën om te overleven en te bloeien en kan voor ons een bron voor duurzame natuurlijke innovaties zijn. Eigen onderzoek resulteerde in een ontwerpproces dat de inventiviteit en genialiteit van de natuur vertaalt in menselijk design. ‘Designer’ is in dit geval iedereen die ideeën bedenkt, creëert en implementeert, die van invloed zijn op onze culturele, technologische, sociale, wetenschappelijke en financiële systemen. En dat op elke mogelijke schaal.
Vergeleken met het probleem dat we hebben is het verbazingwekkend te zien hoe traditioneel de bouw nog werkt en hoe beperkt er wordt geïnvesteerd in deze nieuwe processen. Terwijl auto’s al bijna vanzelf rijden op zonne-energie, staan op de bouw nog mannen te zagen, te schuren en te purren.
‘Deze benadering sluit voelbaar aan bij de zoektocht van de hedendaagse mens.’
De natuur als voorbeeld
Het is van belang dat wij als bouwers en ontwerpers ons scharen achter een nieuwe gezamenlijke missie: ‘Wij bouwen voor behoud van onze planeet, en daarmee voor behoud van onszelf’. Inspiratie kunnen we daarbij halen uit de Biomimicry, het bewust bestuderen en navolgen van de geniale systemen, ontwerplessen van de natuur. Met het doel de in de tijd geteste wijsheid van het leven naar de ontwerptafel te brengen en zo menselijke oplossingen te creëren die goed zijn voor het leven. In de meest praktische zin is Biomimicry een manier om duurzame oplossingen te vinden door blauwdrukken, en chemische recepten en strategieën te lenen van de natuur. Idealiter brengt Biomimicry het menselijk bestaan ook weer in harmonie met de natuurlijke processen van de aarde. Deze benadering sluit voelbaar aan bij de zoektocht van de hedendaagse mens. Die staat weer open voor de natuur. We zien onze steden, kantoren en woonkamers graag vergroenen. We willen de onrust van de stad verlaten en compenseren met groen en verstilling.
Dankzij Biomimicry kunnen wij herontdekken hoe wij ons met de levensmethodiek van de natuur verbinden. We doen nieuwe inspiratie op voor duurzame innovaties en voor een leven in harmonie met elkaar en de natuur. En we zullen het als een plezierige noodzaak ervaren om ons weer persoonlijk verantwoordelijk te voelen voor de planeet en haar eigen veerkrachtige strategieën.
De principes van deze veerkrachtige strategieën kunnen duurzaam worden toegepast op bouwprocessen, materialen, constructies, installaties, bouwvormen, bouwprocessen en sociale verbindingen in de omgeving. Maar dan moet wel het roer om. Dan moet de bouwwereld haar oude principes loslaten.
