Circulariteit in de praktijk: de circulaire leerstappen van Gielissen

“Hoe eerder we bij een opdracht betrokken worden, des te beter we invulling kunnen geven aan de circulaire uitvoering ervan.” Dit stelde Frank van der Pasch, commercieel manager bij Gielissen, tijdens ons Webinar ‘Materiaalprijsstijgingen: dé oplossing voor de transitie naar circulair bouwen?’ afgelopen oktober.

100.000 kilo aan materialen opnieuw ingezet

Een omvangrijk project waar men binnen Gielissen trots op is, is Workspace van Nationale Nederlanden. Workspace is de duurzame upgrade van 24 kantoorverdiepingen – zo’n 4.000 werkplekken – in twee kantoortorens met vier zeer ambitieuze duurzame doelstellingen: een WELL Platinum-certificering, zero waste, 100% circulair en een zo laag mogelijke Milieu Kosten Indicator (MKI).

Frank: “In het project is ruim 100.000 kilo aan oud maatwerkmeubilair ‘geoogst’ en via onze oogsthal weer teruggebracht in de productie voor nieuwe maatwerkmeubels. Zo hebben we oude wandbetimmeringen hergebruikt voor nieuwe akoestische tussenwandjes van bureaus en glazen bouwstenen opnieuw ingezet als fronten voor de nieuwe balies. Uiteindelijk zijn heel veel restmaterialen uit het project opgezaagd in blokjes van tien bij tien centimeter. Hiervan worden mozaïekwanden gemaakt – echte kunstwerken van restmateriaal!”

Een bovengemiddelde duurzaamheidsambitie

Sinds 2018 is leren op het gebied van duurzaamheid een onderdeel van de interne visie van Gielissen. Intussen heeft bijna de helft van de producten uit hun fabriek een bovengemiddelde duurzaamheidsambitie. “Het gebruik van duurzaam hout en één certificering zoals BREEAM of WELL zijn eigenlijk al bijna standaard in de projecten waarin wij werken. Een bovengemiddelde duurzaamheidsambitie is een combinatie van meerdere duurzame alternatieven in één project. In het geval van Workspace is dat de combinatie van WELL met zero waste én een zo laag mogelijke MKI.”

Het systeem samen uitvinden

De impact van circulariteit is overigens merkbaar in de hele keten. Frank: “We merken dat het klassieke lineaire proces, waarbij maatwerk interieur aan het einde van de gebruiksduur vrijwel altijd op de container belandde, verdwijnt. Ook schuiven we als interieurbouwer naar voren in de keten. Waar we enkele jaren geleden pas later in het bouwproces betrokken werden, mag ons duurzaamheidsteam nu al met de architect meedenken over een circulair interieur. De architect zit vervolgens bij ons op z’n knieën op de vloer om een materiaal te voelen. We vinden het systeem echt met elkaar uit.”

Balanceren tussen esthetiek, kosten, gezondheid

Dat uitvinden van het systeem betekent ook dat het nog zoeken is. Duurzaamheid is immers niet te vangen in één definitie. Gielissen heeft gewerkt aan een manier om hier duidelijkheid in te verschaffen. “Zelfs mensen binnen hetzelfde projectteam denken vaak in verschillende richtingen als het gaat om duurzaamheid. Daarom hebben we verschillende mogelijkheden van ‘duurzaamheid integreren in een interieurproject’ samengevat in – op dit moment – zeven duurzame paden, op basis van ervaring die we zelf hebben opgedaan. Aan de hand van concrete voorbeelden maken we zo samen met het projectteam keuzes welke duurzame aspecten we willen én kunnen integreren in een project. Daarbij is het balanceren tussen esthetiek, kosten, gezondheid.”

Duurzamere en kwalitatief betere keuzes

Naast werken vanuit eenzelfde begrip van duurzaamheid is het volgens Frank ook raadzaam te kijken naar total cost of ownership (TCO). “Vaak zijn er financiële potjes voor een verbouwing die losstaan van onderhoudsbudgetten en de restwaarde van een product. Kijk je naar TCO en maak je daarvoor gebruik van deze potjes? Dan kun je aan de voorkant vaak duurzamere en kwalitatief betere keuzes maken die in de totale levenscyclus van het project niet per sé duurder zijn. Plus, heeft een opdrachtgever meer aandacht voor een gezond en inspirerend interieur waardoor de medewerkers gezonder, fitter en prettiger kunnen werken? Dan heeft dat direct impact op verloop en ziekteverzuim. De kosten die daarmee gemoeid zijn, zijn vaak vele malen hoger dan de kosten van een gezonde en inspirerende werkplek. Ook dat valt onder TCO.”

Fouten durven maken

Toch hoef je niet alles op voorhand te weten of afgedicht te hebben in een circulair leertraject. Sterker nog, je kunt niet anders dan accepteren dat er fouten gemaakt worden. Dat vraagt om vertrouwen in het hele proces, aldus Frank. “Je komt juist tot inzichten door fouten te maken. Zo heeft een pilotproject voor een cradle to cradle circulaire koffiecorner ons, door ons enthousiasme, veel meer gekost dan opgeleverd. Sindsdien stellen we heldere kaders: we maken duidelijke afspraken over budget en tijd. Vervolgens is het de uitdaging om binnen díe kaders het maximale eruit te halen. Daarvoor is het noodzakelijk om veel dichter op de opdrachtgever te zitten en te polsen of we op de goede weg zijn.” Dit soort leerstappen maken ook dat je uiteindelijk een steeds beter gesprek met de opdrachtgever voert. “Juist door je onzekerheden met elkaar te delen, word je een team met je opdrachtgever. Je krijgt zo veel meer inzicht in elkaars processen en in wat nou écht belangrijk is.”

De toekomst van de interieurbouw binnen circulair bouwen

Hoe ziet Frank de toekomst van circulair bouwen en de rol van Gielissen daarbinnen? Voor de komende vijf à tien jaar richt Gielissen zich op een blend tussen de fysieke en digitale wereld. “Dat we steeds verder digitaliseren, is niet meer dan logisch. Maar voor duurzame efficiënte inzetbaarheid van mensen is fysiek contact volgens mij onmisbaar. Op momenten dat mensen elkaar ontmoeten, moet die ontmoetingsplek – een werkplek, hotel, beurs of winkelcentrum bijvoorbeeld – hen inspireren en in staat stellen hun doelen te bereiken. Een circulaire aanpak binnen die blend tussen de fysieke en digitale wereld maakt dat we met minder impact op de steeds maar veranderende vraag kunnen blijven inspelen.”

Daarnaast wil Gielissen als interieurbouwer vooral laten zien dat circulair gemaakte projecten móóie projecten zijn. “Hergebruik, zoals wij dat toepassen in interieurprojecten, betekent niet dat je een zogezegd tweedehands interieur krijgt. Je ziet het verschil met nieuw niet, behalve daar waar je het bewust wil laten zien om een stukje storytelling toe te voegen. Opdrachtgevers die een architect in de arm nemen en een maatwerkinterieur aanschaffen, willen daarmee laten zien dat hun medewerkers en klanten belangrijk voor hen zijn. Als je aan die boodschap ook nog eens kan toevoegen dat je dit op een circulaire manier gedaan hebt, dan zijn we op de goede weg.”