Terugblik Week van de Circulaire Economie

Van ‘kunnen’ naar ‘doen’

Het overheersende gevoel tijdens de Week van de Circulaire Economie 2022? Dat is er een van ‘doen’ in plaats van ‘kunnen’. Jeannette: “Je merkt dat we met z’n allen toe zijn aan de volgende stap. Tijdens de 2021-editie ging het vooral over mogelijkheden. Deelnemers gaven aan dat ze veel kansen zagen, maar dat er bijvoorbeeld meer experimenteerruimte of subsidie nodig was. Dit jaar hoorde ik vooral de roep om sneller vooruit te gaan. De pilotprojecten op het gebied van circulariteit zijn klaar, nu is men toe aan kaders, wet- en regelgeving en andere normalisatie. Kortom, de koudwatervrees is eraf, we durven voluit te kiezen voor circulariteit.”

Van bijzonder naar mainstream

Wat ook opvalt is dat circulariteit steeds meer mainstream wordt. Jeannette: “Dat zie je bijvoorbeeld aan de winnaars van de Circular Awards voor bedrijven. Het zijn steeds concretere voorbeelden die een prijs in de wacht slepen. We hebben het niet alleen meer over een kunstwerk gemaakt van hergebruikt plastic of designsieraden van tweedehands kledingstukken. Het circulaire gedachtengoed verplaatst zich naar normale gebruiksvoorwerpen en vindt zo een weg in ons dagelijks leven. Ik vind het dan ook een hele goede stap dat bedrijven als Roetz en Janssen de Jong Bouw met hun woningbouwsysteem ModuFair een dergelijke prijs in de wacht sleepten.”

Steeds meer sectoren

Tot slot wijst Jeannette op de grote verscheidenheid aan sectoren die aan de slag willen en gaan met circulariteit. “Ik was zelf spreker tijdens een webinar over High Tech Equipment, georganiseerd door het Uitvoeringsprogramma Circulaire Maakindustrie. Daar bleek dat de textielindustrie behoefte heeft aan hulp vanuit de maakindustrie als het gaat om kennis van circulaire machines. Ook de koppeling tussen circulariteit en de energietransitie wordt steeds duidelijker. Logisch, want we zijn steeds meer evidence based met de circulaire economie bezig. Het gaat niet meer alleen over concepten, we verzamelen ook steeds meer data. Wat levert circulariteit bijvoorbeeld op qua CO₂– en milieuwinst? Als de circulaire-economie-agenda duidelijker wordt, kunnen steeds meer mensen de koppeling maken. Plus, in de huidige klimaatagenda is veel aandacht voor duurzame energieopwekking en CO₂-reductie in de industrie. Voor beide thema’s zijn veel nieuwe producten en oplossingen nodig, en het is logisch dat daarbij rekening wordt gehouden met circulariteit.”

De belangrijkste learnings van de redactie van Betere Gebouwen:

Sessie 1: Bouw: Bouwstenen bij schaarste (door Circulair Ondernemen Noord-Holland Noord)

We gebruiken vaak een te nauwe definitie van het begrip circulariteit. Het draait namelijk niet alleen om hergebruik van materialen. Zelfs als we alle vrijgekomen materialen uit gesloopte gebouwen in ons land een nieuw leven zouden bieden, dan kunnen we in het meest ultieme geval tot 2030 nog steeds maar 50 procent van alle bouwmaterialen vullen. 20 procent is zelfs realistischer. Dat betekent dat je nog steeds vaak bent aangewezen op nieuwe materialen. In zo’n geval moeten we kiezen voor hernieuwbare materialen, materialen met een lagere footprint en materialen die weer eenvoudig uit gebouwen te halen zijn. Kortom, we moeten toe naar een rebranding: circulair bouwen = circulair én biobased bouwen.

Sessie 2: Circulair ontwerpen: Industrieel, Flexibel, Demontabel (door Aveco de Bondt)

De wereld in en rondom bouwwerken verandert sneller dan gebouwen zelf. Innovatie betekent inspelen op deze verandering. Bijvoorbeeld door het ontwikkelen van ‘bouwdozen’. Die zijn bedoeld voor het maken van bouwwerken, maar kunnen worden aangepast, uitgebreid of verwijderd waarbij de bouwstenen worden hergebruikt. Het industriële proces is niet gericht op het bouwwerk als eindproduct, maar op de verschillende bouwstenen en hun onderlinge relaties.

Wat is IFD bouwen (Industrieel, Flexibel en Demontabel) nu precies? Het is breder dan alleen losmaakbaar bouwen. Het draait ook om:

– bouwen met gecertificeerde bouwonderdelen, bijvoorbeeld producten met een LCA en EPD.

– steeds hoger uitkomen op de R-ladder van circulariteitsstrategieën.

– aandacht voor bouwfysica, bijvoorbeeld damp-open constructies.

– aandacht voor BENG en energieneutrale gebouwen.

– gebruik van elementenbouw (losse onderdelen waarmee ‘bouwdozen’ gemaakt kunnen worden) of containerbouw (constructief zelfstandige elementen die je makkelijk op elkaar kunt stapelen).

Sessie 3: Ontwerpen voor een duurzame & socio-economische toekomst (door The New Block)

Duurzaamheid is een begrip dat breed te interpreteren is. Zo kan het gaan over het sluiten van ketens, door te werken met biobased materialen gemaakt van lokale reststromen uit het eigen gebouw of de eigen gemeente bijvoorbeeld – een voorwaarde is wel dat je verzekerd moet zijn van een constante stroom van het restproduct én dat product steeds van eenzelfde kwaliteit is. Duurzaamheid kan ook gaan over het in de keten betrekken van de mensen die in het gebouw werken. Bijvoorbeeld via het ontwerpen van hun eigen duurzame interieur met deze biobased materialen. Combineer je die twee visies op duurzaamheid? Dan heb je een nieuw perspectief op het verduurzamen van de leef- en werkomgeving.

Tip: wil je met een groep mensen brainstormen over wat er mogelijk is met reststromen? Zorg bijvoorbeeld voor een doos met staaltjes van zelfgemaakte biocomposieten en bioplastics. Dat inspireert enorm!

Sessie 4: De methode voor creativiteit in circulariteit (door The Bin)

Om afval de wereld uit de te werken is creativiteit nodig. Alleen… voor afval is doorgaans geen budget. Maar maak je van afval een middel om een ander doel te dienen waar wél budget voor is? Dan sla je twee vliegen in één klap. Hiervoor moet je breder kijken dan alleen naar de technische aspecten van het materiaal: breng ook de stakeholders en de context waarin het materiaal wordt – of werd – gebruikt in kaart. Hoe kun je met je circulaire product de huidige situatie in de breedste zin verbeteren? Groener maken? Socialer maken? Of kijk zelfs nog breder: welke problemen kun je buiten de oorspronkelijke context oplossen met jouw materiaal? Afval is een ideaal middel om duurzame ambities waar te maken.

Sessie 5: Circulaire innovatie in de bouw (door RvN@)

Steeds meer partijen in de bouwketen werken volgens circulaire principes. Waar voorheen circulariteit vaak pas relatief laat in het bouwproces op de agenda verscheen, is dit nowadays al veel eerder een belangrijk thema. Zo zijn er projectontwikkelaars die zich richten op volledig circulaire woningbouw. Door modulair (flexibel) te bouwen met natuurlijke materialen (duurzaam) en gestandaardiseerde processen (betaalbaar), wordt circulariteit steeds aantrekkelijker voor het publiek. Betaalbaarheid is een zeer belangrijke factor. Hoe groter de belangstelling voor het circulaire product, hoe groter de impact.